Stany zapalne jamy ustnej związane są ściśle z obecnością patologicznej płytki bakteryjnej na zębach i błonie śluzowej jamy ustnej. Zapalenie dziaseł , czyli gingivitis, może utrzymywać się latami, niekoniecznie przechodząc  w zapalenie przyzębia , czyli periodontitis. Zapalenie dziąsła jest schorzeniem odwracalnym przy dobrej higienie jamy ustnej i regularnie przeprowadzanych w gabinecie stomatologicznym zabiegach usunięcia płytki bakteryjnej oraz kamienia nazębnego. Paradontoza (periodontitis) , proces tylko do pewnego stopnia odwracalny, rozwija się z nieleczonego zapalenia przyzębia (gingivitis).  Do dziś nie zostały rozwiane wszystkie wątpliwości, dlaczego niektórzy pacjenci z długoletnim zapaleniem dziaseł nie chorują na paradontozę, a u innych pacjentów paradontalny proces zniszczenia dziąseł postępuje bardzo szybko. Przyjmuje się, że zależy to od potencjału toksycznego bakterii i zdolności reakcji obronnej danego pacjenta. Nie bez znaczenia są: właściwa higiena, predyspozycje genetyczne do zachorowania na paradontozę, współistniejące choroby ogólnoustrojowe, nawyki dietetyczne, nałogi (papierosy, alkohol), przyjmowane leki. Ostatnimi czasy dużo mówi się również o negatywnym wpływie stresu i czynników psychologicznych, socjologicznych, kulturowych, zanieczyszczeniu środowiska i spożywaniu wysoko przetworzonej żywności.

Paradontoza może przyczyniać się do rozwoju ciężkich schorzeń ogólnoustrojowych, takich jak: schorzenia serca i układu krążenia (zawał, endokarditis, nadciśnienie), wylew krwi do mózgu, ropnie mózgu, infekcje układu oddechowego i moczowego, problemy u kobiet ciężarnych (poronienia, wcześniactwo, niska waga urodzeniowa niemowląt), cukrzyca. Natomiast obserwuje się,że pacjenci cierpiący na powyższe choroby praktycznie w 100% chorują na paradontozę. Tworzy się błędne koło, które można przerwać jedynie dzięki ścisłej współparacy pacjenta z lekarzem stomatologiem (periodontologiem).

Objawy gingivitis (zapalenia dziąseł) to niewielkie krwawienia podczas szczotkowania zębów, zaczerwienienie dziaseł, czasami nieznaczny obrzęk. Zwykle ustępują, gdy pacjent regularnie i właściwie myje zęby. Domowe zabiegi higiczne nie wystarczają , jeżeli pacjent ma kamień nazębny. Wtedy należy udać się do gabinetu stomatologicznego celem usunięcia kamienia (scaling, piaskowanie) . Celowa po takim zabiegu jest wymiana szczoteczki do zębów na nową (używana wcześniej szczoteczka może być siedliskiem „starych” bakterii) . Lekarz prowadzący może zalecić zmianę pasty lub płynu do płukania jamy ustnej(szybka pomoc w zlikwidowaniu stanu zapalnego). W trakcie takiej wizyty warto  poprosić swojego dentystę o profesjonalny instruktaż higieny jamy ustnej.  Dowiemy się , jak należy prawidłowo oczyszczać zęby i język. Dentysta pomoże nam wybrać właściwą technikę mycia, opowie o różnicach użytkowania szczoteczek elektrycznych i manualnych, dobierze właściwe produkty do higieny, opowie o zdrowym odżywianiu. W przypadku gingivitis zaleca się przynajmniej raz w roku profilaktycznie kontrolne wizyty u stomatologa , w czasie których w razie potrzeby powinniśmy usunąć kamień nazębny i osad

 Inaczej rzecz ma się w przypadku paradontozy(zapalenie tkanek przyzębia). Objawy paradontozy to krwawienie z dziąseł, nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, odsłonięte i wrażliwe szyjki zębów, obecność kamienia poddziąsłowego, patologiczna ruchomość zębów, „wędrówka” zębów , liczne ropnie, przedwczesna utrata uzębienia.  W takich przypadkach wymagana jest ścisła współpraca pacjenta z periodontologiem, aby zapobiec szybkiemu rozwojowi paradontozy. Rozpoznanie choroby opiera się na badaniu klinicznym i radiologicznym. Leczenie obowiązkowo należy zacząć od wykonania zdjęcia radiologicznego typu pantomogram, dzieki któremu lekarz oceni stan wyrostka kostnego i zlokalizuje kieszonki patologiczne.  Współczesnym wymogiem leczenia periodontologicznego jest najdalej idąca personlizacja postępowania leczniczego uwzględniająca profil pacjenta, dlatego wizyty kontrolno-higienizacyjne wyznaczane są indywidualnie: raz w tygodniu,  co miesiąc lub raz na kwartał w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia. Lekarz na każdej z nich przeprowadza profesjonalny scaling (usunięcie kamienia i płytki bakteryjnej) często połaczony z dodatkowymi zabiegami wygładzania korzeni zębów, piaskowaniem nadziąsłowym, w zaawansowanych stanach piaskowaniem poddziąsłowym lub proponuje chirurgiczne zabiegi regeneracji kości preparatami kościozastępczymi. W przypadku nadmiernej ruchomości zębów może zaproponować zabieg szynowania, który ustabilizuje ruszające się zęby pozwalając na szybsze wygojenie stanu zapalnego. Niezbędne w leczeniu paradontozy jest używanie profesjonalnych/leczniczych past i płukanek zaleconych przez lekarza prowadzącego oraz regularna wymiana szczotki do zebów na nową. Należy wprowadzić do codziennej higieny jamy ustnej szczoteczki międzyzębowe do oczyszczania z resztek pokarmowych patologicznie powiększonych przestrzeni między zębami. Bardzo polecany jest również zakup irygatora wodnego. Urządzenie to pomaga dotleniać i głeboko oczyszczać patologiczne kieszonki dziasłowe samodzielnie w domu, dzięki czemu zdecydowanie redukuje się liczbę agresywnej i chorobotwórczej płytki nazębnej tam , gdzie nie dociera włosie szczoteczki do zębów. Irygator może również służyć do poddziąsłowego deponowania leczniczych płukanek zaleconych przez periodontologa. Zdecydowanie pomaga walczyć z paradontozą.   Z reguły leczenie paradontozy wiąże się również z koniecznością zmiany nawyków żywnościowych i rezygnacją z nałogów, szczególnie z palenia papierosów.

Długoterminowa opieka periodontologiczna jest niezbędna, aby zatrzymać postęp paradontozy, zapobiec jej nawrotom oraz zachować prawidłową funkcję i estetykę uzębienia. Wyniki leczenia są uzależnione od właściwego i szybkiego zdiagnozowania pierwszych objawów paradontozy, zdyscyplinowania pacjenta oraz stopnia zaawansowania choroby, a także właściwego leczenia ogólnoustrojowych schorzeń współistniejących